Kemangkatan Raja Kechil Sulong Perak

Jenazah Raja Datuk Seri Ashman Shah, 54, anakanda Sultan Perak Sultan Azlan Shah, selamat disemadikan di Makam Diraja Kuala Kangsar di sini lewat petang Jumaat semalam.

Terdahulu seawal jam 11 pagi, pelbagai lapisan masyarakat yang melangkaui batasan agama dan kaum hadir bagi memberi penghormatan terakhir kepada jenazah Almarhum.

Perdana Menteri, Datuk Seri Najib Razak antara orang kenamaan yang hadir menziarahi jenazah Almarhum Raja Kecil Sulung, Raja Datuk Seri Ashman Shah Sultan Azlan Shah yang mangkat awal pagi ini.

Perdana Menteri tiba di Istana Iskandariah, dekat Kuala Kangsar kira-kira jam 3.40 petang bersama isterinya, Datin Seri Rosmah Mansor bagi memberi penghormatan terakhir kepada Almarhum yang mangkat akibat sakit asma.

Turut kelihatan, Menteri Pertahanan, Datuk Seri Zahid Hamidi dan Menteri Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah, Datuk Seri Mohd Shafie Apdal.

Barisan kepimpinan negeri yang diketuai Menteri Besar, Datuk Seri Dr Zambry Abdul Kadir dan exco turut hadir bagi memberi penghormatan terakhir kepada jenazah Almarhum yang diletakkan di ruang khas tingkat dua Istana Iskandariah.

Sultan Perak Sultan Azlan Shah dan Raja Permaisuri Perak Tuanku Bainun, Raja Muda Perak Raja Dr Nazrin Shah dan Raja Puan Besar Perak Tuanku Zara bersama-sama kesemua anggota keluarga diraja itu berada di Istana Iskandariah. Kerabat Diraja, orang kenamaan dan rakyat jelata mula membanjiri perkarangan masjid seawal pukul 4 petang.

Jenazah Raja Ashman Shah tiba di Masjid Ubudiah, Bukit Chandan di sini dengan pedati khas Seraja Diraja berwarna kuning pada pukul 6.40 petang untuk disembahyangkan.

Selepas disembahyangkan, jenazah dibawa ke Makam Diraja yang terletak bersebelahan masjid tersebut untuk istiadat pemakaman.

Talkin dan doa kemudian dibacakan Mufti Perak Tan Sri Harussani Zakaria.

Sultan Azlan Shah mendahului keluarga diraja menjirus air mawar dan menabur bunga di makam anakandanya itu diikuti Raja Permaisuri Perak Tuanku Bainun.

Ini diikuti Raja Muda Perak, Raja Dr Nazrin Shah; Raja Puan Besar Perak Tuanku Zara; Raja Dihilir Perak, Raja Jaafar Raja Muda Musa; Raja Puan Muda Perak Raja Nor Mahani Raja Shahar Shah dan kerabat-kerabat diraja lain.

Balu baginda Datin Seri Noraini Jane Kamarul Ariffin dan putera mereka Datuk Raja Ahmad Nazim Azlan Shah serta dua puteri, Raja Eminah Alliyah dan Raja Bainunisa Safia turut menjirus air mawar dan menabur bunga mawar di makam baginda.

Raja Ashman Shah mangkat di kediamannya di Kuala Lumpur pada pukul 1.30 pagi Jumaat akibat serangan asma.

YTM Raja Ashman Shah telah diputerakan pada 28 Disember 1958 dan telah diisytiharkan sebagai Raja Kechil Bongsu Perak Darul Ridzuan pada 11 Mei 1987. Baginda merupakan anakanda ketiga Sultan Perak daripada lima adik-beradik iaitu Raja Muda Perak Raja Dr Nazrin Shah, Datuk Seri Raja Azureen, Datuk Seri Raja Eleena dan Datuk Seri Raja Yong Sofia.

Baginda memegang Ijazah Sarjana Muda Ekonomi daripada University of Nottingham, England, dan Ijazah Sarjana Undang-Undang Cambridge University, Barrister-at-Law daripada Lincoln's Inn, London, serta Diploma Undang-Undang Perniagaan, University of London, England.

Jawatan terakhir yang disandang baginda sebelum kemangkatan ialah Raja Kechil Sulong Perak dan menjadikan baginda Pewaris Keempat Takhta Kerajaan Perak. Al-Fatihah.

Batak Rabit: The story of Ibrahim Taha and Tok Tambah – loyal comrades of Sultan Abdullah Muhammad Shah II

by Raja Mariam Raja Mohamed Iskandar

Mohd. Hussein Hj. Yahya, great-grandson of Ibrahim Taha.

We were late. About three months late. An elder of Batak Rabit passed away three months ago and lay buried, could have probably been an oral history of the early life of Almarhum Sultan Abdullah Muhammad Shah II.

Two cousins, one a great-granddaughter of the late Sultan and the other, his great-grandniece, set out to Batik Rabit on a quest to trace the early history of Sultan Abdullah. All was not lost as we were fortunate enough to meet another elder of the village who is the great-grandson of Almarhum’s staunch aide. With the help of the village’s imam andmuezzin, we met Mohd Hussein Haji Yahya, 76.

Pak Hussein was unable to offer much information about the late Sultan but we were delighted to learn about someone who had a direct and close link with him. His great grandfather, Ibrahim bin Taha, was a loyal supporter and a close friend of the Sultan. To quote Pak Hussein, “Dia damping dengan Mohom Serotan Abdullah.” He fought alongside the Sultan during the uprising against the British or more precisely, against Perak’s first British Resident, J.W.W. Birch, in 1875.

According to Pak Hussein, his great-grandfather, out of his own volition, was among those who were exiled to the Seychelles along with the Sultan in 1877. After 14 years of life in banishment and after many appeals, the Sultan was finally allowed to leave the Seychelles but still bound by several strict conditions, one of which was to not set foot to his homeland of Perak again. In 1894, the Sultan and his entourage, which included Ibrahim Taha, set sail for Singapore. Eventually, Pak Hussein’s great-grandfather did return to Perak because it was at Durian Sebatang, Perak that he breathed his last breath and interred.

Pak Hussein leading the way to the area where Tok Tambah had an impressive fort to thwart the British enemy.

Another of Pak Hussein’s ancestors, Laksamana Mohd Amin, however was not as fortunate as Ibrahim Taha. He was not permitted to leave Singapore and there he remained until his death. It was interesting to discover that Pak Hussein was among those given the honour to receive Laksamana Mohd Amin’s remains which was later interred at the Al-Ghufran Royal Mausoleum in Bukit Chandan. His grave lays near that of Almarhum Sultan Abdullah’s, his comrade and Sultan. In life and in death, they were never far apart.

Through Pak Hussein, we also learned about another of Sultan Abdullah’s closest aide, Laksamana Tok Tambah. Although the Laksamana was spared from exile, he had fought fiercely against the British together with Ibrahim Taha. A man of immense wealth, Tok Tambah had built an impregnable fort of which very faint traces are now left to be seen.

Almarhum Sultan Abdullah (middle) and his chiefs, together with J.W.W. Birch (seated to his left) at his fort in Batak Rabit, c.1875. Was this the same fort in Batak Rabit built by Tok Tambah? INSET: What is believed to be the remnants of Tok Tambah's fort.

Although no dates were given, it was reported that Batak Rabit was previously known as Kampung Laksamana, to denote the influence of Laksamana Tok Tambah. Recorded history shows that during the time of Sultan Abdullah, it was already known as Batak Rabit. Laksamana Tok Tambah had built a wooden mosque near his fort. And when he acquired more wealth, he replaced the original wooden mosque with a brick one in 1885.

Masjid Kg. Batak Rabit, built by Tok Tambah in 1885.

The mosque is still in good repair and is simply called Masjid Kampung Batak Rabit. On the grounds is where Tok Tambah and his lineage are buried. And for these two descendants of Almarhum Sultan Abdullah, it was a privilege to have stepped foot on and to offer the ‘Asar prayers in the mosque built by his close ally.

Photographs (apart from the photo of the fort at Bandar Bahru) courtesy of Raja Mariam Raja Mohd Iskandar and Raja Nur Jannah Raja Hirdan.

__________________________________

Raja Mariam Raja Mohamed Iskandar lives in Rapat Setia, Ipoh

(Dipetik daripada Sembang Kuala)

Sun Yat Sen di Perak

Jika Singapura dan Pulau Pinang pernah menjadi pusat gerakan Sun Yat Sen dalam Revolusi China 1911, negeri Perak turut memainkan peranan penting dalam gerakan yang mengubah sejarah China moden itu. Kebanyakan orang Cina di negeri ini yang telah membantu beliau dari segi kekuatan, kewangan dan moral.

Menurut Prof. Yen Ching-Hwang dalam tesisnya yang bertajuk 'Pergerakan Revolusi China di Tanah Melayu 1900-1911', Sun Yat Sen pernah datang ke Ipoh dan Perak pada tahun 1906 hingga 1907. Namun gerakan beliau di bandar ini menerima tentangan daripada golongan hartawan dan tauke lombong Cina seperti Foo Choo Choon yang pro kepada Dinasti Manchu. Perkara ini dapat dibuktikan dalam sekeping gambar lama yang menunjukkan kedai-kedai di jalan utama Ipoh yang mengibarkan bendera Dinasti Manchu dalam tahun 1911.

Menurut Hon Choo Choong iaitu Pengarah Memorial Sun Yat Sen di Singapura, pengalaman paling buruk yang diterima oleh Sun Yat Sen di Ipoh ialah Sun Yat Sen pernah dilemparkan dengan batu dan najis semasa keretanya melalui kawasan Menglembu. Ketika menetap di Ipoh juga, Sun Yat Sen telah mendiami rumah kedai penyokongnya, Lee Guan Swee di pekan lama Ipoh dan keluar dari sini pada waktu malam menerusi jalan belakang kerana risau dengan ancaman pembunuh upahan.

Sebenarnya sokongan terhadap Sun Yat Sen di Perak kebanyakan datang daripada golongan pertengahan dan bawahan Cina sahaja. Mereka ini menyokong gerakan revolusi ekoran penindasan yang dialami di China dahulu. Sokongan ini juga datang dari pekan-pekan perlombongan di Kinta seperti Papan, Tronoh, Gopeng, Kampar dan Lahat.

Di Ipoh, Sun Yat Sen dibantu oleh penyokong-penyokongnya seperti Teh Lay Seen, Lee Guan Swee, Shuijin Ke, Ou Shengang, Xiaozhang Li, Tang Boling, Yexing Liu, Huang Yiyi dan Liang Shenzhen. Kemudian Sun Yat Sen turut mendapat sokongan daripada Lu Wenhui dan Zhian Chen dari Taiping dan Yang Chaodong di Kampar.

Pada tahun 1906 itu juga, Sun Yat Sen bersama penyokongnya di Perak telah menubuhkan Tung Mei Hui di Ipoh dan kemudiannya cawangannya di Taiping, Kampar, Lahat, Pusing, Papan dan Gopeng. Kebanyakan gerakan mereka lakukan ialah menyebarkan ideologi revolusi di tempat-tempat awam, tepi jalan dan taman rekreasi.

Selepas Persidangan di Pulau Pinang pada 13 November 1910, Sun Yat Sen telah cuba mendapat dana kewangan di Perak. Hasil kempen yang dilakukan di Ipoh, Taiping dan Kampar, beliau berjaya mengumpul dana sebanyak $50 000. Sumbangan ini banyak diberikan oleh pekerja lombong, penjaja dan penarik lanca.

Menurut Kurator Muzium Gopeng iaitu Phang See Kong, seorang pekerja lombong Hakka yang bernama Wen Sheng-Cai dari Kopisan berhampiran Gopeng amat terpengaruh dengan ucapan yang disampaikan oleh Sun Yat Sen. Beliau telah kembali ke China dan cuba untuk membunuh Laksamana Manchu Li Zhun di Canton. Percubaan itu telah gagal dan beliau telah ditangkap lalu dibunuh.

Phang juga berkata seramai tiga penduduk Gopeng iaitu Eu Tong Hong, Wan Sang Choy dan Kok Raja Mak turut terlibat dalam Pemberontakan Guangzhou Kedua. Nama-nama mereka ini termasuk dalam senarai 72 orang yang terbunuh di Guangzhou.

Pada 10 Oktober 1911, Tentera Baru di Wuchang telah memberontak dan merampas kuasa lalu menandakan permulaan Revolusi Xinhai atau Revolusi China yang menyaksikan berakhirnya pemerintahan empayar di China selama 2000 tahun.

Satu mesyuarat awam besar-besaran telah diadakan di Ipoh yang dianjurkan oleh Tung Meng Hui. Hasilnya ucapan bersemangat oleh Teh Lay Seng, lebih daripada $8,000 telah dikumpulkan di tempat kejadian. Pada 3 November 1911, satu lagi mesyuarat besar-besaran diadakan untuk mengumpul dana bagi revolusi dan dilaporkan telah menarik simpati kira-kira 4000 hingga 5000 orang di Ipoh.

Seklain itu,kira-kira 2000 orang pekerja lombong bijih timah dari Perak telah dikatakan berlepas ke Guangzhou dalam tempoh dua minggu selepas Revolusi 10 Oktober untuk menyertai kebangkitan itu. Mereka yang tinggal pula berusaha untuk mengumpul dana kewangan.

Foo Choo Choon yang kemudian telah menyokong Sun Yat Sen telah dilantik sebagai Ketua Pegawai Penjanaan Dana di Asia Tenggara dan $234.000 telah berjaya dikumpulkan dari Malaya dan Singapura untuk membantu para revolusi di Wilayah Fujian. Dalam beberapa tahun kemudian, beberapa jutawan Cina di Perak termasuk Datuk Seri Lau Pak Kuan, Leong Sin Nam dan Foong Seong yang merupakan pemimpin Tung Meng Hui terus menyokong Sun Yat Sen dan kerajaan baru Kuomintang.

Seperkara yang menarik ialah negeri Perak merupakan kawasan yang mempunyai bilangan ahli Tung Meng Hui paling ramai di Tanah Melayu semasa itu. Sumbangan dan pengorbanan orang Cina di sekitar Asia Tenggara termasuk Perak telah menyebabkan Sun Yat Sen menggelarkan mereka ini sebagai 'Ibu kepada Revolusi'. Malahan beberapa kesan peninggalan Sun Yat Sen boleh dilihat sehingg hari ini di Ipoh, Taiping dan Gopeng.

133 Usia Bendera Perak

1 Mac 1879, hasil daripada Majlis Mesyuarat Negeri yang diadakan Raja Muda Yusof sebagai Pemangku Raja Perak ketika itu telah berkenaan meluluskan usul mewujudkan bendera Negeri Perak. Bendera tersebut mempunyai tiga jalur iaitu putih, kuning dan hitam. Tiga warna ini melambangkan kedaulatan Sultan, Raja Muda dan Raja Bendahara. Pada tahun 1956, jalur hitam yang melambangkan Raja Bendahara telah digantikan dengan Raja DiHilir berikutan pemansuhan gelaran tersebut. Maka, hari ini genaplah 133 tahun usia bendera negeri Perak.